UITLEG
In de bijbel krijgt Jezus verschillende namen. Onze Verlosser, zoon van God, Messias, de Christus, aller mensen Broeder, vriend van zondaren, hoeren en tollenaars, de weg, waarheid en het leven, de alfa en de omega … allemaal namen die de bijbel geeft aan deze Jezus van Nazareth.
Al die namen benoemen een verschillende kwaliteit (hoedanigheid) van deze Jezus Christus. In nood mogen wij Hem verstaan als de schuilplaats, bij wie wij veilig zijn. In ruwe stormen mogen wij Hem verstaan als Gods uitgestoken hand.
Bij twijfel over ons eigen leven mogen wij horen: de last van falen en zonde wordt door Hem van onze schouders genomen. Christus kijkt ons aan en richt ons op.
In de Bijbellezing van vandaag, de Bergrede, is Jezus de hemelse leraar. Hij, zoon van God, is de hemelse leraar, die ingewijd is in de geheimen van God.
Hij onderwijst en leert zijn mensen vanaf een berg, zoals eens de profeet Mozes dat deed (parallel berg Sinaï – berg bij Tabgha). Jezus is in ons verhaal de Goddelijk Geïnspireerde Leraar, Zoon des mensen, om ons te zetten op het pad van Gods bedoelingen.
Hij kijkt zijn mensen aan, hij ziet hen diep in de ogen, het is een aandachtige sfeer als bij een haardvuur, intiem, close, een samenzijn in verbondenheid. Jezus kijkt iedere leerling persoon voor persoon in de ogen. En zegt dan tot een ieder van hen:
‘Jullie zijn het zout der aarde, jullie zijn het licht der wereld.’
Als een betrokken vader spreekt Hij zijn kinderen toe, warm, bemoedigend, uitnodigend. ‘Jullie zijn het zout der aarde, jullie zijn het licht der wereld.’
Hij zegt niet ‘jullie waren zout / licht’, hij zegt niet ‘jullie zullen zijn zout / licht.’ Praeses. Hij zegt ook niet ‘jullie lijken op zout / licht.’
Hij zegt ook ziet ‘je zou jezelf kunnen beschouwen als zout / licht.’ Praesens realis: jullie ZIJN zout / licht, nu!
We nemen even wat afstand …
Zout heeft in de bijbel verschillende betekenissen. Ik noem een paar. Zout was in de oud Testamentische tijd kostbaar.
Zout was een betaalmiddel (zout i.h. Engels SALT, komt terug in ons woord SALaris). D.w.z. jullie zijn kostbaar.
Zout geeft het voedsel smaak. Zonder zout smaakt voedsel laf, flauw. Met zout komt het eten op smaak. Christus – navolgers zijn ‘smaakmakers.’
In de oude tijd had zout voor voedsel een bewarende functie. Voordat er ijs – en koelkasten bestonden was ‘het zouten van etenswaren’ de methode om voedsel langer te kunnen bewaren (gezouten ham). Zout maakt ‘sustainable.’ Gelovige mensen zijn gericht op duurzaamheid.
In geen van deze metaforen vind ik ‘a break through.’ Met een groep jongelui had ik een Bijbelstudie. Ik legde hen deze woorden van Jezus voor. Toen zei een meisje plotseling ‘zout maakt ook dorstig.’ Bij mij viel toen het kwartje. Zout maakt ‘dorstig naar God, dorstig naar de Heer.’
Ik denk aan de woorden van Psalm 42: ‘evenals een moede hinde (hert) dorst mijn ziel naar God, om God te vinden.’ Onze ziel ‘dorst’ naar God. Zout veroorzaakt dorst. Aan het eind van Mattheus (hfdst. 28) zendt Jezus zijn leerlingen de wereld in om het evangelie te verkondigen en mensen te wijzen op Gods heerschappij over deze aarde.
Als Jezus zijn leerlingen zegt dat zij ‘zout’ zijn dan is misschien de vraag: hoe veel mensen hebben wij ‘dorstig gemaakt naar God?’
Jezus zegt: jullie ZIJN het zout der aarde. Dat is geen Optativus (ik zou graag willen dat …). Jullie ZIJN het. Daarmee wijst Hij ons op onze diepste kern. Je ‘bent’ het! Ga daarnaar op zoek. En leef daarnaar.
‘Gij zijt het zout der aarde.’ Zout komt tot zijn recht wanneer het zich mengt met zijn omgeving. Zout is niet bedoeld om in het potje te blijven. Zout komt tot zijn recht wanneer het zich vermengt met zijn omgeving:
Als Jezus zegt ‘jullie zijn het zout der aarde’, dan is dat een opdracht om je in deze wereld te begeven, en je leven daar te geven. Juist in het jezelf geven (aan andere mensen), juist daar kom jij zelf tot jouw bestemming. ‘Jezus zei: gij zijt het zout der aarde; hij zei niet: gij zijt de marmelade.’
Zout maakt dorstig. Dorstig naar ‘Levend water’. We mogen Christus zien als de bron van levend water. Wie van Hem drinkt, zal nooit meer dorst hebben.
In Hem is verzoening van schuld en al onze zonden. Het zijn de indrukwekkende woorden die God spreekt in Jeremia 17: ‘Gezegend is wie op de HEER vertrouwt, (…) steeds weer draagt hij vrucht.’ Dát is onze hoop voor ‘de hitte van de woestijnreis’: dat wij zoutend zout zijn, vrucht zullen dragen op de plek waar God ons stelt.
Denk hier eens over na.
Ik wens u een hele goede week.
Ds. Jan Rinzema
TEKST
Jullie zijn het zout van de aarde. Maar als het zout zijn smaak verliest, hoe kan het dan weer zout gemaakt worden? Het dient nergens meer voor, het wordt weggegooid en vertrapt. Jullie zijn het licht in de wereld. Een stad die boven op een berg ligt, kan niet verborgen blijven. Men steekt ook geen lamp aan om hem vervolgens onder een korenmaat weg te zetten, nee, men zet hem op een standaard, zodat hij licht geeft voor ieder die in huis is. Zo moet jullie licht schijnen voor de mensen, opdat ze jullie goede daden zien en eer bewijzen aan jullie Vader in de hemel.
(Matt. 5 vers 13 – 16)
GEBED
God,
Leer mij open te zijn
Om te horen
Wat ik moet horen
Omdat het goed voor mij is
En mij sterker maakt.
Leer mij de doen wat ik moet doen
Omdat het goed voor mij is
En mij sterker maakt.
U schenkt het woord;
U bent het Woord
Leer mij woorden onderscheiden,
En leer mij de woorden te herkennen,
Die kracht, liefde en leven schenken, voor mij zelf
En de wereld om mij heen.
Amen