(Filippenzen 4 vers 4 – 9)

Veel mensen zeggen, dat, wanneer je op het moment van je sterven bent, je op dat moment de film van je leven gaat zien. Vlak voor je dood zie je alle mooie en alle belangrijke ogenblikken van je leven aan je geestesoog voorbij trekken.

Stel dat dat waar is (en waarom zou dat niet zo zijn? Zo veel bronnen bevestigen deze ervaring!), dan is mijn vraag: zou je NU al kunnen zeggen welke beelden je DENKT dat er straks in die film aan je voorbij zullen trekken? Welke beelden, denkt u, zullen er dan staan op uw ‘film’?

De tekst van vandaag is zo’n filmtekst, ‘een terugblik – tekst’, geschreven door de apostel Paulus in het jaar 67 AD. Het is het eind van zijn leven. De apostel zit in de gevangenis te Rome. Hij zal gaan verschijnen voor Nero, de Romeinse keizer en Paulus zal, vanwege vermeende ontrouw aan de keizer, worden veroordeeld tot de doodstraf (onthoofding. Op de huidige plaats Abbaye Tre Fontane te Rome).

Paulus, wanneer hij de tekst van vandaag schrijft, weet dat hij nooit meer de vrijheid zal zien. Hij weet, dat hij leeft in de uren voor zijn sterven. In deze laatste uren maakt hij zijn balans op.

De Bijbeltekst van vandaag is de ‘balanstekst’ van zijn leven. Welke punten noemt hij in zijn geschreven testament?

Punt 1

Het eerste dat hij zegt is dit: ‘daarom, mijn geliefde broeders en zusters, naar wie mijn verlangen uitgaat: jullie zijn mijn blijdschap en mijn kroon. Staat alzo vast in de Here, geliefden! Verblijdt u in de Here ten allen tijde! Opnieuw zal ik zeggen: Verblijdt u!’

‘Daarom, mijn geliefde broeders en zusters, jullie zijn mijn blijdschap en mijn kroon’. Paulus spreekt zijn gehoor aan met ‘mijn geliefde broeders en zusters.’ Dat ‘broeders en zusters’ slaat niet allereerst op zijn fysieke familieleden (we weten niet of Paulus broers/zusters heeft gehad); het slaat allereerst op al die mensen om hem heen, die hij beschouwt als ‘broeders en zusters.’

We zien hier de eerste schittering in onze diamant - tekst: Paulus noemt de mensen die hij in zijn leven om zich heen heeft verzameld ‘mijn geliefde broeders en zusters, mijn blijdschap en mijn kroon.’ De kroon van zijn leven bestaat uit mensen.

Paulus denkt hierbij allereerst aan de mensen VOOR wie hij heeft mogen werken, de mensen MET wie hij heeft mogen werken, NAAST wie hij heeft mogen werken: zij allen zijn zijn blijdschap en zijn kroon.

Paulus is in de bijbel de allereerste stichter van de geloofsgemeenschappen. Een schatting is dat hij tussen de 20 en 30 christelijke gemeenschappen heeft gesticht, vanuit het niets, in niet christelijke culturen en in vaak christelijk geloof vijandige culturen.

Het gehele gebied rond de Middellandse zee heeft hij bereisd. Hij heeft gemeenten gesticht in Syrië, Macedonië, Griekenland, Turkije, in Israël en Italië. Een aantal keren heeft hij daarvoor in de gevangenis gezeten. Hij heeft de donkerste kanten van de mensen om hem heen leren kennen.

Ook in de geloofsgemeenschappen zelf  waren mensen niet altijd meewerkend of aardig. De Bijbelverhalen doen verslag van knetterende ruzies met persoonlijke aantijgingen aan het adres van de apostel.

En toch zegt hij, terugkijkend: ‘jullie, mijn broeders en zusters, jullie zijn mijn blijdschap en mijn kroon.’ Zonder wrok, zonder zurigheid. Nee, omgekeerd: ‘jullie zijn mijn blijdschap en mijn kroon.’

Mensen hebben vele gezichten. Mensen kunnen aardig zijn. Mensen kunnen lastig zijn. Mensen kunnen heel ingewikkeld zijn.

Velen van ons staan midden in het professionele leven. Velen van ons zijn druk met van alles en nog wat: ‘targets’, doelstellingen en ‘goals’, die moeten worden gehaald.

Laat mij u dit zeggen: als u er straks ooit niet meer bent, dan is er niemand die zal zeggen: ‘Wij roemen hier onze dierbare overledene N.N., want: wat heeft hij zijn targets royaal gehaald!’

Vraag: weet u wat over ons zal worden gezegd? Antwoord: hoe wij omgingen met mensen.

Hoe waren wij voor de mensen om ons heen, voor onze kinderen, voor onze vrienden. ‘Waren’ wij er voor hen? Hoe vriendelijk, royaal, gul, zorgzaam, vergevingsgezind of edelmoedig waren we voor hen. Vreemd: dit zijn de dingen die er werkelijk toe doen.

Nog vreemder is het, dat deze zaken zo sporadisch worden benoemd, terwijl wij ons zo frequent druk maken over onze ‘targets.’

Laat je de wereld achter als een betere plek? Dat is de werkelijke vraag.

In de Amerikaans Lutherse kerk, waar ik jaren mocht werken, daar hadden ze een bepaalde uitdrukking, als ze het hadden over mensen. Ze zeiden: ‘there are givers. And there are takers.’ Wat is het dat wij ‘geven’? Paulus zegt: ‘jullie, geliefde broeders en zusters om mij heen: jullie zijn mijn blijdschap en mijn kroon.’

Punt 2

Zoals gezegd: Paulus maakt zijn levensbalans op.

Hij schrijft:

‘Verblijdt u in de Here te allen tijde! Wederom zal ik zeggen: Verblijdt u!’

Wat uit deze tekst ‘spat’ is het woord ‘blijdschap’. Het is een en al JOY waarover het hier gaat. Nederlanders worden altijd wat onrustig bij dat woord ‘blijdschap.’ Het klinkt een beetje ‘opgedrongen.’ Laat me dit zeggen: vreugde of blijdschap is iets anders dan ‘een blij gevoel.’

De Griekse grondtaal gebruikt hier het woord GAIREOO. GAIREOO betekent: diep, dankbare vreugde.

GAIREOO, dat is een vreugde … wanneer je na een ingewikkelde situatie naar je partner kijkt en denkt: ‘dat hebben we samen toch maar goed opgelost. Hij (zij) is toch maar mijn fantastische maatje’.

GAIREOO, een vreugde … wanneer je bij een vervelend bericht toch kunt denken: ‘zeker, het is naar, maar ik heb tenminste mijn gezondheid nog.’

GAIREOO, die vreugde … …als je verloren hebt, en dan denkt: ‘ik heb gelukkig mijn familie nog’. GAIREOO gaat over de relaties waarin je leeft. GAIREOO gaat over die vreugde, die verbonden is met dat wat in jouw bestaan werkelijk wezenlijk is.

Bach heeft over dit GAIREOO een prachtig koraal geschreven, in de cantate ‘Herz und Mund und Tat und Leben, BWV 147. Dat koraal heet ‘Jesu, joy of man’s desire.’ Het gaat over de Godsrelatie waarin je leven mag. Bach, die zelf een moeilijk leven heeft gehad (een aantal van zijn kinderen stierf een vroege dood) schrijft:

Jesus, JOY of mans desire

Vreugde van het verlangen van de mens.

Heilige wijsheid, liefde, helder als het glinsterende bergkristal;

Jesus, JOY of mans desire,

Door U aangetrokken, onze zielen strevend,

Ja, zwevend naar ongeschapen licht.

In Gods nabijheid ‘springen onze zielen op van vreugde, reiken naar het eeuwig helder Licht’.

Tot slot. Voor Paulus is de grond van zijn blijdschap dit: ‘ik ervaar God nabij.’ Hij zegt: ‘vreest niet. God is nabij.’ Dat klinkt vroom en zou kunnen leiden tot wereldmijding. Vroomheid wordt door ons vaak verbonden met ‘een teruggetrokken levensstijl.’

Het bijzondere is dit. Paulus draait het om en zegt: ‘uw vriendelijkheid zij alle mensen bekend’: de ervaring van Gods nabijheid doet ons als vervulde, vriendelijke, welwillende, vernieuwde mensen in deze wereld staan. Om het anders te zeggen: zien naar Omhoog leert ons omzien om ons heen.

Paulus is gestorven. In het jaar 67 AD. Dit document heeft hij ons nagelaten. Het is een lofzang op het leven. Het is een lofzang op God. ‘De vrede Gods, die alle verstand te boven gaat, zal uw harten en uw gedachten bewaren in Christus Jezus, onze Heer.’

Deze tekst is de climax van zijn denken. Gods vrede zal ons behoeden. Altijd. Dit is die wijsheid, waarvan Ralph Martin, de grote uitlegger van dit tekstgedeelte zegt: het gaat om die vrede, die een vrede is ‘beyond our dreams and imagination’.

Dit licht straalt over ons. Mag het ons levenspad verlichten.

Denk hier eens over na.

Ds. Jan Rinzema

TEKST

‘Daarom, geliefde broeders en zusters, naar wie mijn verlangen uitgaat, jullie:

mijn blijdschap en kroon,

staat alzo vast in de Here, geliefden!

Verblijdt u in de Here te allen tijde!

Wederom zal ik zeggen: Verblijdt u!

Uw vriendelijkheid zij alle mensen bekend.

De Here is nabij.

Weest in geen ding bezorgd,

maar laten bij alles uw wensen door gebed en smeking met dankzegging bekend worden bij God.

En de vrede Gods, die alle verstand te boven gaat,

zal uw harten en uw gedachten behoeden

in Christus Jezus

(Filippenzen 4 vers 4 – 9)

GEBED

God, u wordt genoemd:

Bron van rust

Bron van liefde

Bron van kracht.

Want u, zo wordt gezegd,

Schenkt het water des levens:

Water uit het leven

Water tot het Leven.

Ik bid u

De bron te herkennen in mijn bestaan

Vernieuwd te worden door die bron

Dichtbij die bron te mogen leven

In Christus

Amen