UITLEG
Het leuke van het beroep van predikant is dat je veel met mensen spreekt. Ik vind het ook altijd interessant om met oudere mensen te spreken. Oudere mensen zijn je altijd een stap(je) vooruit. In tijd. En in ervaringen.
Ik luister graag naar hun verhalen. In die verhalen vertellen mensen hoe zij het leven hebben aangepakt. Hoe zij zijn omgegaan met de levensklussen. Daar leer ik van. Hoe het moet. Hoe het ook kan. En ook soms: hoe het juist niet moet.
Leven moet je leren. Net als zwemmen moet je ook het leven leren. Nu zijn er globaal twee of drie manieren van zwemmen. Maar er zijn heel veel verschillende manieren van leven.
De vraag is: is levenservaring overdraagbaar? Kan ik mijn levenslessen overdragen aan anderen, bij voorbeeld aan mijn kinderen? Zoals ik hen kan overdragen hoe je een tent moet opzetten?
Is levenservaring overdraagbaar? Iedere generatie valt opnieuw zijn eigen builen. Soms zie je dingen aankomen. En denk je ‘doe dat nou toch niet!’ En ja hoor: daar struikelt hij. ‘Had dan maar geluisterd’ denk ik dan (het beste: stilletjes. Want achteraf je gelijk uitspreken, daar maak je meestal geen vrienden mee).
Kun je het leven leren? Als je jezelf openstelt: ja. Je kunt leren hoe andere mensen het leven hebben aangepakt. Hoe? Ik houd veel van autobiografieën. De biografieën van Churchill, Roosevelt, Truman, maar ook van mensen als Ida Gerhardt en Hans Warren: ik heb ze gelezen en ervan genoten.
In een autobiografie, of meer nog: een dagboek, laat iemand in zijn ziel kijken. En volg je die persoon ‘in de tijd’.
Kun je het leven leren? Ja. Er is zo iets als ‘the school of life’. Vandaag, in onze Bijbeltekst, zit er iemand op het bankje van ‘the school of life’. Zijn naam is Nicodemus. ‘Overwinnaar uit mensen’ betekent zijn naam (van het Griekse Nikè en Demos).
Hij is een belangrijk man in de joodse bestuurswereld. En toch gaat hij in de schoolbankjes zitten. Een wijs mens. Niet bang om zich even klein te maken voor een mogelijke ontmoeting met iets nieuws, en wat later zal blijken: iets groots.
Nicodemus krijgt te horen, dat het ‘je leven op een nieuwe koers zetten’ iets is als ‘opnieuw geboren worden’. Mensen die een grote crash hebben meegemaakt in hun bestaan (een echtscheiding, een kind verliezen, je eigen gezondheid plots helemaal anders) weten dat dit waar is.
Zoals een geboorte gepaard gaat met pijn, onzekerheid, onrust en soms met een schreeuw, zo ook met een nieuw leven. Nieuw leven is er niet zo maar. Een nieuw leven, ook in geestelijke zin, is als ‘opnieuw geboren worden’. Compleet met leren lopen, leren lezen en jezelf nieuw leren redden.
Dat is ook zo in het geloof. Als je altijd in je leven op jezelf hebt moeten vertrouwen, dan is de uitspraak ‘vertrouw op God’ een vreemde eend in de bijt van jouw denken. Als ik zeg ‘vertrouw op God, Gods kracht zal je dragen’, dan denk je in je oude zijn: ‘ja ja, makkelijk praten’.
Maar als je eenmaal leeft in die nieuwe werkelijkheid, als je eenmaal ‘weet’ dat jouw leven door God wordt gedragen, dan denk je ‘waarom heb ik dit niet eerder mogen ervaren?’ Tja, dat soort dingen in het leven moet je dus zelf ontdekken.
Augustinus, die ooit laat in zijn leven bekeerd is, schrijft in zijn dagboek ‘veel te laat heb ik U (God) lief gekregen’. Hoe mooi kun je het zeggen?
Nicodemus zit in het schoolbankje van ‘the school of life’. Hij hoort wat hij hoort. Over ‘nieuw leven’ en ‘opnieuw geboren worden’. En hij stribbelt tegen (zoals bij veel veranderingen: de weerstand wordt groter naar mate het daadwerkelijke moment dichterbij komt).
Het enige wat hij stamelt, is ‘hoe, wat, hoezo, waarom?’ en meer van dat soort weerstandswoordjes. En eerlijk gezegd: begrijpelijk! Je moet ook niet zomaar bepaalde overtuigingen opgeven! Als je jarenlang hebt geleefd met de gedachte dat carrière maken belangrijk is, en je hebt daar al je vakanties en al je weekenden voor ingericht, dan geef je zo’n idee niet gemakkelijk op.
Dat heb ik wel meegemaakt met mensen, die plots in het ziekenhuis terecht kwamen. Die moesten ‘zichzelf opnieuw uitvinden’.
Nicodemus zegt dus: ‘hoe dan, wat, waar, waarom?’ en meer van dat soort afhoudende zinnetjes. En dan doet Jezus een zeer bijzondere uitspraak: ‘de wind waait waarheen hij wil en niemand weet vanwaar hij komt en waarheen hij gaat’. De wind waait waarheen hij wil …
De wind is ‘dat wat alles in beweging zet’. In de oude motor – loze cultuur van 2000 jaar geleden was de wind de kracht, die dingen voortbewoog (e.g. schepen, zeilen, molenwieken). De kracht, die alles voortbeweegt, zegt Jezus, is onzichtbaar, onherleidbaar, in eerste instantie oorsprong – loos.
De kracht die alles in beweging zet, die kracht is de oerkracht van het bestaan. Daar je vinger op willen leggen is een onmogelijkheid. Daar je vinger op willen leggen is een kwestie van niet begrijpen van het wezen van het Zijn. Zoals je ook niet je vinger kunt leggen op de emotie, die de Vijfde Symfonie van Beethoven oproept. Die emotie ‘is’.
Zo ook met de oerkracht van ons Zijn. Dat wat alles ten diepste in beweging brengt, dat ‘is’. Het ware Zijn ‘is’, dat is om ons, dat openbaart zich aan ons, daarin leven wij.
Nicodemus wordt gevraagd zijn ogen te openen voor dat geheimenis. ‘Omdat’, zo zegt Jezus, ‘wanneer jij je vasthoudt aan bezit, het zichtbare, het meetbare, het fysische, jij, Nicodemus, leeft in een geamputeerde werkelijkheid’. Niet de fysische werkelijkheid omsluit het onzichtbare; het is omgekeerd: het onzichtbare omsluit het fysische, Gods geheimenis omsluit heel ons leven, het zichtbare en het onzichtbare.
‘Hoe kan dat zijn?’ vraagt Nicodemus Jezus. Het verhaal eindigt in een Cliff – hanger. Verderop in de bijbel lezen wij, dat deze Nicodemus bij de veroordeling van Jezus het voor hem opneemt. Moedig en dapper! Soms wordt dus ‘een waarheid’ in iemands hart gezaaid.
En heeft deze tijd nodig om wortel te schieten. Soms heeft een Waarheid uit de eeuwigheid (met een grote W) tijd nodig om in jouw leven jouw waarheid (met een kleine letter w) te worden.
Wij weten niet hoe het verder is gegaan met deze Nicodemus. Ja toch, want verderop in de bijbel staat, dat er één iemand is, die staat bij het graf van Jezus. Dat is deze Nicodemus. Als iedereen weg is gegaan, op Goede vrijdag, dan is er één man die is gebleven bij deze Jezus: Nicodemus. Hij staat daar als ‘wake’ bij zijn vriend, zijn leraar.
Denk hier eens over na.
Ik wens u een gezegende dag.
En een hele goede week! ds. Jan Rinzema
TEKST
Jezus zei tot Nicodemus:
Verwonder je niet, dat Ik u gezegd heb: u moet wederom geboren worden. De wind blaast, waarheen hij wil, en gij hoort zijn geluid, maar gij weet niet, vanwaar hij komt of waar hij heengaat; zó is een ieder, die uit de Geest geboren is.
Nikodemus antwoordde en zei tot Hem: Hoe kan dit geschieden?
Jezus antwoordde en zei tot hem: jij bent de leraar van Israël, en deze dingen versta jij niet? Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: wij spreken van wat wij weten en wij getuigen van wat wij gezien hebben, en jij neemt ons getuigenis niet aan.
Indien Ik u van het aardse gesproken heb, zonder dat gij gelooft, hoe zult gij geloven, wanneer Ik u van het hemelse spreek? Niemand is opgevaren naar de hemel, dan die uit de hemel nedergedaald is, de Zoon des mensen.
Gelijk Mozes de slang in de woestijn verhoogd heeft, zó moet ook de Zoon des mensen verhoogd worden, opdat een ieder, die gelooft, in Hem eeuwig leven zal hebben.
(Johannes 3 vers 7 – 15)
GEBED
God,
Schenk mij nieuw leven,
Schenk mij vernieuwd leven:
Nieuw in levenslust,
Nieuw in kracht,
Nieuw in hoop,
Nieuw in vertrouwen,
Nieuw in liefde.
Want bij u is de bron van leven,
Uw woord is:
Wie drinkt uit die bron,
De dorst van onze ziel wordt gelest,
Vervulling vinden wij in u,
Bron van ons Zijn
Vernieuw ons leven,
Tot versterking van onszelf.
Zot dienstbaarheid aan de wereld om ons heen
En tot eer van u.
Amen.
Als je je abonneert op de Preek van de Week ontvang je deze elke zondagmorgen in je mail.