UITLEG
Vandaag denk ik aan Annie, die in de Torenhof woonde. Als ik haar zag vroeg ik haar altijd: ‘dag Annie, hoe gaat het?’ Annie had in haar leven veel meegemaakt: zij had ooit een kind verloren. En haar man nu al ruim 20 jaar overleefd.
Annie, 93 zei, ‘dominee, goed! Want ik weet waar ik naar toe ga’. Zij zei dat altijd met zulke stralende ogen, dat ik hoop zelf ook zó te mogen stralen, als ik misschien eens haar hoge leeftijd mag bereiken.
‘Goed, want ik weet waar ik naar toe ga’. Wie kan dit haar na zeggen? Het mooie van haar woorden is, dat zij, die al 93 jaar geschiedenis achter zich heeft, verwijst naar iets toekomstigs.
Die toekomstwoorden geven haar blijdschap (en kracht) voor de dag van nu. Leven vanuit een soort ‘stille voorpret’. Een toekomstzon, die zijn stralen nu al vooruit zendt.
‘Want alzo lief heeft God deze wereld gehad, dat hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat een ieder, die in hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft’ zegt de tekst van vandaag. Ik denk dat deze tekst, tezamen met de woorden van Psalm 23 ‘de heer is mijn herder’, behoren tot de meest gekende en de meest geliefde teksten van het geloof.
Beide teksten spreken over veiligheid en geborgenheid. Beide teksten schenken de vaste basis, waarop een mens zou kunnen staan.
‘Funderingsteksten’ zijn het, dat wil zeggen: zij spreken de grondovertuiging uit, dat God dit bestaan draagt, een kracht, die zekerheid en geborgenheid geeft. ‘Wie het antwoord heeft op God die heeft het antwoord op het leven’ zegt de Zwitserse psychiater Jung. God als een veilig dagende grond.
Geborgenheid en veiligheid zoeken wij allemaal. Daarom worden wij ‘en masse’ lid van de ANWB, verzekeren wij ons huis van nok tot kelder, schaffen massaal virus -scanners aan, doen aan Pré Scan body-scans, voorzien ons huis van stevige sloten en deuren.
Omdat onveiligheid, in alle opzichten, een beangstigende en energie – vretende emotie is. Omgekeerd is ook waar: veiligheid is een energie – gevend gevoel.
‘Want alzo lief heeft God deze wereld gehad, dat hij zijn enige zoon heeft gegeven, opdat een ieder, die in hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft’. Over God wordt hier gezegd: Gods motief is liefde; Gods doel is redding.
Maarten Luther noemde deze tekst eens ‘het evangelie in een notendop’. ‘Want’, zo zegt Luther, ‘het zou voor God veel logischer zijn geweest, om deze wereld, waar wij er zo’n grote puinhoop van maken, veel ‘logischer’ geweest zijn om deze wereld op te blazen.’ Het evangelie is: ‘God zendt zijn zoon en brengt hiermee een offer tot redding’.
Gods liefde is een liefde, die bereid is offers te brengen. God definieert hiermee ‘ware liefde’: ware liefde is nooit zelfzuchtig; ware liefde is bereid om voor een ander in de bres te springen.
Ik denk dat iedere ouder de waarheid van dit paradigma kent. Als het niet goed gaat met je kind, dan doe je uit liefde alles opdat het je kind beter gaat. Ouderliefde is nooit een ‘laissez – faire’; het is een liefde ‘die in actie komt’. Veel gemakkelijker is het om je kind maar zijn gang te laten gaan.
Sommige ouders zien bemoeienis met hun kind als ‘het ingrijpen in de autonomie van het kind’. Zij willen hun kinderen ‘vrij laten’. Dat ‘vrij laten’ betekent, onder het mom van ‘zelf laten uitzoeken’, soms: het kind laten aanmodderen.
Wat veel moeilijker is, dat is in actie komen om het kind weer richting te geven. Dat wordt je niet altijd in dank afgenomen. Het is niet ‘hands – off’ dat liefde toont, maar juist de bereidheid om offers te brengen, die liefde toont. God heeft ‘offers’ gebracht uit liefde voor deze wereld.
‘Alzo lief heeft God deze wereld gehad’. Er zit nog een geheim in deze tekst, dat alleen via de Griekse grondtaal zichtbaar wordt. Alzo lief heeft god deze ‘wereld’ gehad. Voor dat woord ‘wereld’ wordt het Griekse woord ‘kosmos’ gebruikt, wat betekent ‘wereld in de aller breedste zin van het woord’, dat wil zeggen: deze wereld met ALLES er op en er aan: het goede. Maar ook het slechte. Het perfecte, maar ook het geschondene en imperfecte.
‘Kosmos’ betekent: het totaal van AL wat er is.
En dat ‘totaal van al wat er is’, dat heeft God lief. Ook zelfs die wereld, die – in het basis-narratief van de schrift – zijn eigen zoon heeft vermoord. Alomvattend is Gods gevende liefde.
Het is gemakkelijk om lief te hebben wat je mooi vindt. Het is gemakkelijk om lief te hebben wat je aardig vindt. Het is gemakkelijk om lief te hebben wat jouw liefde beantwoordt met wederliefde. Zo is onze menselijke liefde: reciprook en wederkerig.
Maar het bijzondere van de hier genoemde kosmos – liefde is: ook dat wat niet mooi is, ook dàt wordt getrokken in de kring der liefde. Zèlfs dat wat de liefdes-schenker afwijst. Verbittering, teleurstelling, je afwenden van deze wereld: het is allemaal heel begrijpelijk als antwoord op onheuse bejegening en krenking.
Maar met je gezicht naar de wereld toe blijven staan, ook als je wordt gekrenkt, ook als je teleurstellingen hebt opgelopen, dàt is een wonder. Een godswonder.
Tot slot: God schenkt ons ‘het eeuwige leven’. Ik ga weer terug naar onze 93 jarige Annie uit de Torenhof. ‘Mijn man en ik hebben een prachtige tijd gehad’ zei ze, toen ik haar vroeg naar haar leven.
‘We waren zo dol op elkaar, zo innig. Het was een gouden tijd. Zelfs nu hij er niet meer is, en ik terugdenk aan onze gezamenlijke tijd, zelfs nú maakt mij dat mijn hart nog warm’. Het (denken aan het) verleden geeft haar geborgenheid en warmte.
Zo kan dat ook zijn met (het denken aan) de toekomst. ‘God schenkt ons het eeuwige leven’ zegt Christus. Iets verderop in het Johannes evangelie staat: ‘dit is het eeuwige leven, dat zij u, God, kennen’.
Eeuwig leven is hier door Johannes niet bedoeld in kwantitatieve zin, maar in kwalitatieve zin. Eeuwig leven is: in verbinding staan met God. Het is een verbinding die NU al kan beginnen. Het is een verbinding, die zal duren tot over de grenzen van de dood. Want .. voor ons bestaat de dood. Voor God bestaat de dood niet.
Over de beroemde kunstenaar Michelangelo gaat het volgende verhaal. Er werd hem, toen hij op hoge leeftijd was, gevraagd of hij bang was voor de dood.
Een goede vriend vroeg hem: ‘Michelangelo, na zo’n goed en rijk gevuld leven moet het voor jou wel moeilijk zijn om de dood in de ogen te kijken’.
Michelangelo antwoordde: ‘In het geheel niet. Omdat voor mij dit leven al zo’n rijk geschenk was en de dood komt vanuit precies diezelfde bron, kan de dood voor mij nooit beangstigend zijn’.
Gods zon zendt zijn stralen vooruit. En geeft nu al zijn licht en warmte.
Denk hier eens over na.
Ik wens u een gezegende dag.
En een hele goede week! ds. Jan Rinzema
TEKST
De Mensenzoon moet hoog verheven worden
Opdat een ieder die in hem gelooft, eeuwig leven heeft.
Want alzo lief heeft God deze wereld gehad
Dat hij zijn enige Zoon heeft gegeven,
Opdat een ieder, die in hem gelooft,
Niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft.
(Johannes 3 vers 14 – 16)
GEBED
God,
Gedachten kunnen ons verdrietig maken
En blij
Gedachten kunnen ons donker maken
En licht.
Denken aan het verleden
Kan ons rijk maken
Of arm
Denken aan de toekomst
Kan ons onrust geven
Of vrede.
Wij bidden u:
Maak ons denken licht,
Vol dankbaarheid,
En schenk ons denken
Vrede.
In Jezus’ naam
Amen.
Als je je abonneert op de Preek van de Week ontvang je deze elke zondagmorgen in je mail.